Song hành với xu hướng kinh tế toàn cầu trong năm 2023, hoạt động đầu tư tư nhân của Việt Nam chậm lại và các nhà đầu tư có xu hướng chọn lọc kỹ càng trước khi tiến hành các thỏa thuận mới.
Tuy nhiên, một số công ty đầu tư tư nhân (Private Equity Firm) kỳ vọng có nhiều cơ hội đầu tư hơn trong năm tiếp theo.
1. Tình hình chung về đầu tư tư nhân (Private Equity – PE)
Tại giai đoạn đỉnh điểm, các công ty này thường thực hiện từ hai đến ba giao dịch mới mỗi năm. Năm 2023, chỉ có Excelsior Capital Vietnam Partners và Vietnam Opportunity Fund của VinaCapital thực hiện hoạt động đầu tư , trong khi Mekong Capital thực hiện giao dịch nối tiếp các giao dịch trước đó với các công ty trong danh mục hiện tại.
Các nhà quản lý quỹ đầu tư tư nhân khác trên thị trường bao gồm VI Group, PENM Partners, Asia Business Builders (ABB) và SSI Asset Management.
Các nhà đầu tư hiện nay chọn lọc gắt gao và thận trọng hơn trong việc đánh giá doanh nghiệp có tỷ lệ tiêu thụ vốn cao hoặc lãi ròng âm.
Bà Lan Anh Đỗ – Partner tại Asia Business Builders (ABB) chia sẻ.
Asia Business Builders (ABB) đang tập trung vào việc gọi vốn cho quỹ thứ hai của mình và sẽ bắt đầu đầu tư ngay sau khi đạt được mức gọi vốn đầu tiên.
Do chi phí vốn tăng mạnh, cùng với việc lãi suất tăng cao, nhà đầu tư đang ưu tiên các công ty có sức mạnh tài chính vững chắc.”
“Với sự thay đổi trong thị trường trái phiếu Việt Nam trong năm 2023, chúng tôi đã rất do dự khi xem xét bất kỳ doanh nghiệp nào cần một lượng nợ đáng kể để duy trì sự phát triển của họ.
– Ông Chad Ovel – một đối tác tại Mekong Capital cho biết.
Mekong Capital đang ở trong quỹ PE thứ năm và có thể viết các phiếu thanh toán cho khoảng ba thỏa thuận nữa.
Dữ liệu dựa theo báo cáo của Grant Thornton Việt Nam vào tháng 8 năm 2023 cho thấy các thỏa thuận đầu tư từ các công ty đầu tư tư nhân chủ yếu nằm trong lĩnh vực vật liệu xây dựng. Lĩnh vực công nghệ, truyền thông và viễn thông đứng cuối cùng trong danh sách lĩnh vực hấp dẫn các nhà đầu tư tư nhân địa phương và các công ty này hầu như tạm dừng việc mạo hiểm vào các công ty khởi nghiệp.
Cũng theo chia sẻ từ đại diện ABB rằng ‘có rất nhiều thỏa thuận trên thị trường, nhưng chỉ có một số ít là cơ hội chất lượng’, giải thích rằng lưu lượng tiền mặt của các công ty bị ảnh hưởng bởi biến động kinh tế toàn cầu. Rất nhiều kế hoạch đã bị phá vỡ và hiệu suất không đạt đến kỳ vọng của cả doanh nhân và nhà đầu tư.
Các công ty đầu tư tư nhân Việt Nam tìm thấy điểm cân bằng trong các giao dịch dưới 50 triệu USD, nơi theo ông Ovel là chưa có nhiều doanh nghiệp có sức khỏe kinh tế tốt.
Số lượng giao dịch trên thị trường khan hiếm cũng có thể được giải thích bởi sự suy giảm về định giá, khiến nhiều công ty trì hoãn việc gọi vốn. Báo cáo của Grant Thornton Việt Nam cho thấy 58% người tham gia khảo sát từ phía quỹ PE dự đoán định giá sẽ còn tiếp tục giảm vào năm 2024 do chi phí vốn tăng và kỳ vọng tăng trưởng chậm lại.
2. Xu hướng đầu tư tư nhân trong giai đoạn tiếp theo
Đây sẽ là một câu chuyện khác tại thị trường đầu tư tư nhân Việt Nam, nơi có những giao dịch đầu tư quy mô lớn, có tiềm năng sinh lời cao nhưng rủi ro cũng cao.
Các giao dịch đáng chú ý bao gồm việc Growtheum Capital Partners đầu tư 100 triệu USD vào IDP, Bain Capital đầu tư 250 triệu USD vào Masan, KKR tham gia vòng gọi vốn 120 triệu USD của EQuest và ESR mua 208 triệu USD cổ phần tại BW Industrial.
Thương vụ đầu tư đầu tiên là vào Masan của quỹ đầu tư có trụ sở tại Hoa Kỳ – Bain Capital. Các nhà đầu tư trong nước kỳ vọng sẽ thu hút sự quan tâm lớn hơn từ các công ty Hoa Kỳ sau khi hai quốc gia nâng cao mối quan hệ lên tầm đối tác chiến lược toàn diện.
Ngoài những thông báo về các khoản đầu tư, DealStreetAsia cũng đưa tin độc quyền về việc KKR đang đầu tư vào Tập đoàn Y khoa Sài Gòn (Medical Saigon Group) và Warburg Pincus đang xem xét thỏa thuận với Bệnh viện Xuyên Á.
Ông Chad Ovel từ Mekong Capital nhận thấy rằng từ phía bên bán hàng, có nhiều giao dịch kế thừa các giao dịch lớn. Loại hình giao dịch này “đem lại sự đa dạng cho thị trường, khi có nhiều công ty đầu tư tư nhân lớn hơn đang quan tâm đến Việt Nam, điều có lẽ xảy ra không quá thường xuyên trước đây’ ông chia sẻ.
Những bên mua lại doanh nghiệp cũng tiếp tục hoạt động tích cực nhưng đa phần lựa chọn đầu tư tài chính thay vì hướng sáp nhập (M&A). Ví dụ, doanh nghiệp quốc tế của Alibaba gần đây đã đầu tư vào Hasaki – chuỗi cửa hàng sản phẩm làm đẹp và chăm sóc cá nhân, trong khi tập đoàn thương mại Nhật Bản Marubeni thông qua quỹ đầu tư tư nhân được thành lập năm ngoái đầu tư cho AIG Asia Ingredients Corp.
Marubeni Growth Capital – quỹ đầu tư tập trung vào đầu tư tại Đông Nam Á, coi Việt Nam là một trong những thị trường quan trọng nhất của khu vực.
Bharat Sarma – Chủ tịch và Giám đốc điều hành cấp cao của Marubeni Growth Capital đề cập đến phân khúc sản xuất, xuất khẩu, công nghiệp hóa tương đối tiên tiến và lực lượng lao động lớn của Việt Nam. Ông nói rằng những đặc tính này phù hợp với những gì các công ty Nhật Bản đang tìm kiếm.
Ông Ovel lạc quan rằng năm 2024 sẽ là một năm tốt cho việc triển khai các quỹ đầu tư trong nước, với dự kiến những khó khăn kinh tế sẽ giảm dần và các công ty sẽ tham gia thị trường gọi vốn.
Trong khi Mekong Enterprise Fund IV – cánh tay đắc lực của Mekong Capital dự kiến sẽ tiếp tục triển khai trong nửa đầu năm tới, công ty này được cho là đang huy động cho chiến lược khí hậu trị giá 150 triệu USD.
Theo thông tin từ báo cáo trước đó của DealStreetAsia, ABB đã huy động được 52 triệu USD trên tổng mục tiêu 100 triệu USD cho Quỹ II của họ, trong khi Excelsior Capital Vietnam Partners đã ra mắt quỹ thứ hai và PENM Partners đang cố gắng huy động quỹ thứ năm.
Đối với VinaCapital, mặc dù tốc độ đầu tư trong năm 2023 giảm so với các năm trước đó, ông Andy Ho – Giám đốc Đầu tư tại VinaCapital cho biết VinaCapital sẽ tiếp tục dành phần lớn thời gian để xem xét cơ hội tư nhân.
Việt Nam vẫn còn triển vọng dài hạn và có những yếu tố cần chuẩn bị sẵn sàng khi nền kinh tế hồi phục.
Quỹ Tiền tệ Quốc tế (International Monetary Fund) dự kiến Việt Nam sẽ là một trong 20 nền kinh tế phát triển nhanh nhất trên thế giới vào năm 2024, với tốc độ tăng trưởng GDP dự kiến là 5.8%, cải thiện so với 4.7% ước tính cho năm 2023.
Trong khi đó, ông Andy Ho có niềm tin mạnh mẽ vào xu hướng dài hạn của Việt Nam, tuy nhiên, trong vòng 12 tháng tới, nếu các sự kiện địa chính trên thế giới kéo dài, ông Andy Ho tự hỏi liệu sự quan tâm đối với việc đầu tư vào các thị trường phát triển như Việt Nam có giảm đi hay không.
Ngoại tệ là một trong những lo ngại lớn nhất của ông, “Việt Nam Đồng đã giảm giá khoảng 3% so với đô la Mỹ,” anh nói. “Nhiều sự kiện [kinh tế toàn cầu] có thể khiến cho dự đoán tăng trưởng lợi nhuận không thành hiện thực.”
Theo DealStreetAsia